woensdag 31 mei 2017

Mei

De maand mei is zo goed als teneinde. Een meisje waarmee ik een aantal jaar geleden een paar maanden mee optrok, maakte elke maand een 'maandfilmpje'. In dat filmpje liet ze zien wat ze de afgelopen maand allemaal had gedaan, wat haar bezig hield. Nu ben ik niet zozeer van de filmpjes, maar elke maand terugkijken op de ervaringen is natuurlijk wel goed.
Ik heb deze maand een goed gesprek gehad met Nikolaas Sintobin SJ, Vlaams jezuïet in het statige grachtenpand De Krijtberg, een kerk aan het Singel in Amsterdam. Hij heeft me met beide benen op de grond laten staan: maak niet in een 'bekerings-enthousiasme' een keuze voor een levenslange klooster-gelofte.
Daar komt bij: je kunt als monnik ook goed in de wereld leven en werken, zoals de jezuïeten doen. Deze Sociëteit van Jezus is een organisatie die zit op het snijvlak van kerk en maatschappij. Deze religieuzen hebben vaak een gedegen universitaire opleiding gehad en zoeken vaak een connectie met een “moeilijk” onderdeel in de maatschappij. Zoals internet: hoe ben je op internet actief? Het is een nog redelijk onontgonnen gebied voor de kerkelijken.
Volgende maand ben ik op pad. Twee weken in Westmalle, het klooster van de cisterciënzers in de abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart van Westmalle. Een monastieke ervaring waar ik erg naar uit kijk.
Maar dat is volgende maand pas.

maandag 29 mei 2017

Aftellen


Het aftellen kan beginnen. Volgende week is het Pinksteren – twee dagen lang vieren we de uitstorting van de Heilige Geest. De informele Derde Pinksterdag reis ik af naar Westmalle (bij Antwerpen). Tien dagen lang mag ik meedraaien met de broeders van in de abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart. Dat betekent deze week de spullen op orde maken, kleren uitzoeken, boek mee voor onderweg.
En de vakjes boven mijn bed wegstrepen. Het is zoals vroeger, toen ik uitkeek naar mijn verjaardag. Boven mijn bed had ik een papier hangen met een aantal vlaggetjes. Elk vlaggetje stond voor het aantal nachtjes dat ik nog moest slapen, voordat ik dan jarig was. En elke ochtend kon ik weer een vlaggetje wegstrepen. Letterlijk aftellen.
Nu geen vlaggetjes, maar bierglazen.


dinsdag 23 mei 2017

Aftreden

Vorige week sprak ik met Nikolaas Sintobin SJ, overste van de jezuïeten in Amsterdam. We spraken onder meer over het ambt van overste, een functie die niet-democratisch wordt ingevuld. Een overste wordt aangesteld van hoger hand, voor een periode van zes jaar. Na die zes jaar is een nieuwe jezuïet de overste en gaat de aftredende overste weer terug naar het voetvolk.
Het zijn dienstbare lui, die jezuïeten. Dienstbaar aan elkaar en aan de samenleving. Het duidelijkst wordt dat zichtbaar in het werk van de huidige paus, Franciscus. De kerkleider is een jezuïet, de eerste uit deze orde die als kerkvorst is verkozen. Na het Habemus papam bij zijn verkiezing in 2013, was een gewone Italiaanse avondgroet.
Zijn aantreden kenmerkte zich door soberheid, die hij ook tot uitdrukking brengt in zijn kleding en het gebruik van de pauselijke symbolen. Hij woont in het gastenverblijf in Vaticaanstad. Hij waste en kuste de voeten van twaalf vluchtelingen. En hij heeft gezegd dat hij het voor mogelijk houdt dat ook hijzelf zal aftreden als paus, net als voorganger paus emeritus Benedictus XVI.
De mogelijke abdicatie van Franciscus past goed bij de jezuïeten, die bekend zijn met het principe om voor een bepaalde en afgebakende periode een leidinggevende functie te vervullen. Om daarna weer onder het “gewone volk” te werken.
Zoiets heeft wel wat, dat je niet “eindigt” als leidinggevende, maar ook in je rol als overste bescheiden blijft. Hoewel zoiets ook wel weer lastig kan zijn voor je opvolger, dat diens voorganger zich onder zijn kudde bevindt.
We zullen het merken bij de huidige paus wat zijn toekomst zal zijn. Of hij over twee jaar, als Jorge Mario Bergoglio zes jaar paus is, ook zal aftreden. Misschien doet hij het wel niet. We zien vanzelf wel.

zondag 21 mei 2017

Heiligeweg

Afgelopen donderdag sprak ik met Nikolaas Sintobin SJ, monnik in het Xaveriushuis en stadskerk De Krijtberg in Amsterdam. Vlakbij het Singel, waar het statige pand van de jezuïeten staat, ligt de Heiligeweg. Mooie straat voor bij een religieus huis.
In de trein naar onze hoofdstad heb ik het boekje Eerste hulp bij kloosterbezoek van Jan-Willem Wits gelezen. Een aangenaam boek, waarin ik ook wel wat herken. Als protestant op zoek naar een leven in het klooster. Wits is uiteindelijk geen monnik geworden. Ik misschien ook wel niet.
Desalniettemin is Eerste hulp bij kloosterbezoek een aangenaam boek. In een vermakelijke schrijfstijl legt Wits uit hoe het katholieke monastieke leven eruit ziet. Mooiste zin is misschien wel: “Monniken zijn dol op boeken.”
Walla.

vrijdag 19 mei 2017

Nikolaas Sintobin SJ

Donderdag ben ik bij Nikolaas Sintobin geweest. Hij is jezuïet in Amsterdam en onderhoudt als ‘internetjezuïet’ websites als gewijderuimte.org, verderkijken.org en biddenonderweg.org. Dankzij collega-journalist Rien van den Berg kwam ik in contact met deze Vlaming. We hadden een open en eerlijk gesprek.
De jezuïeten houden huis in het statige grachtenpand De Krijtberg, een kerk aan het Singel in Amsterdam. Nikolaas woont in een kamer helemaal bovenin. Daar namen we de tijd om met elkaar te spreken over een Godgewijd leven. Vanuit jezuïetisch perspectief – ik ben immers te gast bij deze orde.
Een belangrijk element waar Nikolaas mij op attendeerde, was mijn kerklidmaatschap. Ik ben een protestant, van het zwaardere soort (een Artikel 31-er). Om toe te treden tot een kloostergemeenschap, dient men wel katholiek te zijn. En niet een 'pas bekeerde', die enthousiast het totaalpakket van het nieuwe geloof wil grijpen. Wie tot een orde wil treden en monnik wil worden, dient dit in alle rust te overwegen en voor te bereiden. Net als een huwelijk. Het monastieke leven moet niet in een opwelling gekozen worden.
Dat gezegd hebbende, legde Nikolaas me het een en ander uit van de orde van de jezuïeten. De Sociëteit van Jezus is een organisatie die zit op het snijvlak van kerk en maatschappij. Deze religieuzen hebben vaak een gedegen universitaire opleiding gehad en zoeken vaak een connectie met een “moeilijk” onderdeel in de maatschappij. Zoals internet: hoe ben je op internet actief? Het is een nog redelijk onontgonnen gebied voor de kerkelijken.
Als monastieke jezuïet heb je geen zes of zeven gebedstijden, zoals in een klooster. Dat heeft te maken met die maatschappelijke functies: je kunt niet vanuit je “seculiere baan” regelmatig ter kerke gaan om te bidden. Een monnik in de wereld, letterlijk.
Aan het einde van ons gesprek stelde Nikolaas mij een wedervraag: “Wat neem jij mee uit dit gesprek?” Een mooie vraag. Ik neem mee uit het gesprek dat een monnik niet per se in een klooster hoeft te leven om een Godgewijd leven te leiden. Evenmin zijn de zeven gebedsdiensten noodzakelijk om je dienstbaar te stellen aan God en de samenleving. Dankzij dit gesprek houd ik mijn vizier open en vermijd ik een kokervisie op het kloosterleven.

zaterdag 13 mei 2017

Gigolo

Een gigolo is een (mannelijke) prostitué. Het betreft een persoon, die diensten aanbiedt in ruil voor geld. Maar het is iets anders dan een reguliere werkverhouding. Bij prostitutie gaat het jezelf te verkopen, voor (tijdelijk) genot en snel geld verdienen. Volgens Frans Denissen is André Baillon een literaire gigolo. Een schrijver die zichzelf verkoopt aan Irma Ideaal.
Denissen zegt dat Baillon in zijn boeken zijn eigen (auto)biografie heeft geschreven. Dus om de Antwerpenaar te begrijpen, moet je zijn geschriften lezen. Dat doet de biograaf dan ook, waardoor feit en fictie in elkaar overlopen. De levensbeschrijver haalt de schrijver en geschrevene niet uit elkaar. Sterker nog, Denissen brengt zichzelf ook in de biografie als de twijfelende biograaf.
Ik kwam de biografie tegen tijdens mijn veldonderzoek over Westmalle. Begin twintigste eeuw verbleef de schrijver Baillon tweemaal in dit dorp in de Kempen. Ik kende de Franstalige Vlaming niet, en getuige Denissens boek ben ik niet de enige. Ook Denissen kende Baillon niet, voordat hij gevraagd werd enkele werken van Baillon te vertalen. Zelfs de naam van de auteur had Denissen foutief geschreven tijdens het eerste telefoongesprek over het vertaalwerk (“Bayon”).
De gigolo van Irma Ideaal. André Baillon, of een geschreven leven heb ik gelezen. Ik ken Baillon een beetje, Denissen ken ik ook (zij het veel minder dan de hoofdpersoon), maar Westmalle ken ik niet door deze biografie. Had ik dat verwacht? Nee, want het is een biografie en geen plaatsbeschrijving.
Nog een week of drie en dan reis ik zelf af naar Westmalle.

maandag 8 mei 2017

Treinkaartje

Het treinkaartje is besteld. Sterker nog, de e-ticket zit al in mijn mailbox. Tegenwoordig gaat veel via de digitale wereld. Dus ook mijn treinkaartje. Maar voor mijn daadwerkelijke treinreis moet ik natuurlijk wel fysiek de tocht ondernemen. Niet alles is via de elektronische wereld af te doen.
Na het Pinksterweekend reis ik af naar Vlaanderen. In het klooster van Westmalle zal ik tien dagen verblijven. Ik voeg mij in het geheel van de trappisten aldaar. Anderhalve week leef ik volstrekt anders dan wat ik tot nu toe gewend ben. Een leven gericht op God. Contemplatie. In een kerkelijke stroming waar ik niet thuis in ben, waar ik als protestant zelfs een grote afstand mee heb.
Maar nu kan ik niet meer terug. Ik heb mijn reis geboekt, de broeders zijn ingelicht van mijn komst. Een monastieke woestijnervaring, zo omschreef broeder Guerric mijn aankomende periode in de cisterciënzers abdij. Een tiendaagse veldtocht.
Nu het concreet wordt, is het ook wel spannend. Hoe zal het gaan met het treinreizen? Hoe gemakkelijk zal ik worden opgenomen in de gemeenschap? Welke ervaringen zal ik opdoen? Kom ik God tegen, en hoe laat Hij zich dan zien? Met welke ervaring ga ik na anderhalve week weer huiswaarts?
We zullen het gaan meemaken. Ik sta er open in, ik laat me verrassen.

woensdag 3 mei 2017

Internetjezuïet

In mijn zoektocht naar vorm- en zingeving van mijn leven, kwam ik via via in contact met Nikolaas Sintobin. De Amsterdammer noemt zichzelf ‘internetjezuïet’ en onderhoudt websites als gewijderuimte.org, verderkijken.org en biddenonderweg.org. Hij zou wel eens kunnen helpen, zo liet een gemeenschapelijke kennis mij weten.
En zoals dat dan gaat in de digitale wereld, binnen mum van tijd was het contact tussen broeder Nikolaas en mij gelegd. We wisselden wat groeten uit, maar belangrijker: we trokken onze agenda's. En zo is het gekomen, dat ik eind deze maand deze jezuïet ontmoet. We zullen het erover hebben.
Een stapje verder in mijn queeste.