woensdag 29 maart 2017

Monniken Schier bezinnen zich na protesten

SCHIERMONNIKOOG – De monniken op Schiermonnikoog hebben een periode van bezinning ingelast, omdat ze in hun maag zitten met de weerstand tegen hun kloosterplan.
Op het eiland gaat het verhaal dat het klooster op de locatie van de paardenbak aan de Westerburenweg van de baan zou zijn. Dit is echter "op z’n minst absoluut voorbarig", aldus zaakwaarnemer van de monniken Peter Thissen. Tot Pasen zijn de monniken in retraite, vertelt hij, om zich te buigen over de vraag hoe ze de meningen van voor- en tegenstanders moeten wegen.

Lees verder op de website van de Leeuwarder Courant.

zondag 26 maart 2017

Geloof

Bob Dylan heeft twee decennia in een interview gezegd: “Here's the thing with me and the religious thing. This is the flat-out truth: I find the religiosity and philosophy in the music. I don't find it anywhere else. Songs like 'Let Me Rest on a Peaceful Mountain' or 'I Saw the Light'—that's my religion. I don't adhere to rabbis, preachers, evangelists, all of that. I've learned more from the songs than I've learned from any of this kind of entity. The songs are my lexicon. I believe the songs.”
Gates, David (October 6, 1997) – "Dylan Revisited", Newsweek
Mooi citaat. Ik geloof de songs, de liedjes. Hierbij grijpt de zanger terug op onder meer The Great American Songbook. Dit is de muzikale canon van de Verenigde Staten: deze nummers kent iedereen, en deze nummers beslaan een periode van eeuwen. Deze nummers hebben de bevolking hoop en moed gegeven om hun leven, vaak onder heftige omstandigheden als slavernij of de Dust Bowl, te blijven leven.
Ik herken wel iets van wat Dylan hier zegt. Hij beweert dus niet dat hij geen dogma's heeft – wel dat hij weigert zich te voegen bij één bepaalde stroming. Wie is van Paulus en wie van Apollos? Een irrelevante vraag, Dylan behoort tot geen van hen. Nee, liever leert hij van wat concrete mensen hebben opgeschreven en doorgegeven aan de volgende generatie. Misschien is het ook wel daarom, dat de laatste albums van de zanger vol staan met nummers uit dit “liedboek”.
Waarom ik iets in dit citaat herken? In deze songs zit 'het echte leven'. Het rauwe leven, de verhalen van mensen die tot hun enkels in de spreekwoordelijke modder staan. Deze songs weten waar het leven over gaat. Hoe goed artiesten als Kees Kraaijenoord en Matthijn Buwalda hun geloof bezingen vanaf het podium, ik mis de ruw randen. Van The American Songbook leer ik iets van leven, van moed en doorzettingsvermogen.
Omdat deze songs zijn ontstaan op het ritme van het leven.

(Deze blog verscheen ook op FritsTromp.nl en Een Ander Zelfportret)

vrijdag 24 maart 2017

Oldegalileën

In Leeuwarden heeft in vroeger dagen een klooster gestaan. Het klooster is inmiddels verdwenen, maar de verwijzingen zijn er nog steeds. Tegenwoordig is het een buurt en sinds 1961 een straatnaam. Voor de historie van deze naam, grijp ik terug op het boek Leeuwarder Straatnamen van de stadshistoricus Henk Oly. Dit boek is in 2010 uitgegeven bij de Friese Pers Boekerij.
Oly schrijft:
“Oldegalileën, buurt en straat, danken hun naam aan het franciscanenklooster Galilea dat in de vijftiende eeuw aan het noodelijke eind van de weg aan de oevers van de Ee verrees. In 1498 werd het naar de Tweebaksmarkt verplaatst; het eerste deel van de naam betekent dan ook 'voormalig'. De restanten van het klooster en de voorgangster van de huidige straat zijn al afgebeeld op de kaart die [Jacob] Van Deventer rond 1560 maakte.
De lastige naam is veelvuldig verbasterd: 1501 after alde Galileen; 1511 bij olde Galilee; 1575 't Olde Galeien. Met ''t lijckpad van Oldegaleyen' (1634) en het 'vloerd pad door de gebuirte' (1642) zal de huidige straat bedoeld zijn.”
De website Herbarium Cataplasma meldt: “[In de Middeleeuwen] lag het klooster ten Noorden van de stad. Inmiddels is Leeuwarden gegroeid en ligt deze plek binnen de stadsgrenzen.Het klooster werd in 1472 gesticht door de de edelman Tjomme Oenes Wiarda en zijn adelijke vrouw Ath Bonnema op een stuk land aan de Ee. Tot twee keer toe werd het klooster gebruikt door benden van de Saksische stadhouder om de stad te belegeren. Daarop besloot men het klooster te verplaatsen naar een plek binnen de toenmalige stadswallen, waar het veiliger lag.”
Ik hoef niet de stad uit, om iets van een katholieke geschiedenis te vinden. Nu ik bezig ben met een oriëntatie op het mogelijk kloosterleven, vallen me meer en meer dingen op. Het is zoals met het uitzoeken van een nieuwe auto: als je eenmaal een auto op het oog hebt, zie je er meer exemplaren van rondrijden.

woensdag 22 maart 2017

Dick Stellingwerf

Dick Stellingwerf wordt geen 'vaste' burgemeester van Schiermonnikoog. Het voormalige CU-Kamerlid is sinds de zomer van 2015 waarnemend eerste burger van het Friese Waddeneiland. Zo'n berichtje valt me toch op. Om meer dan één reden. Stellingwerf is een partijgenoot van me. Ik ben een keer bij hem thuis geweest, toen hij in de selectiecommissie zat voor onze club richting de Provinciale Statenverkiezingen van 2015.
En hij is momenteel waarnemer van Schier, het eiland waar onze geloofsgenoten momenteel een klooster aan het bouwen zijn.

dinsdag 21 maart 2017

Gastvrij

In de kerkelijke gemeente waar ik bij betrokken ben, zijn we bezig met vijf kernwaarden. De kernwaarde waar we nu mee werken, is de waarde van Gastvrijheid. Als voorzitter van het kerkenraad pastoraat-gedeelte, mag ik de vergaderingen openen met een stichtelijk woord.
De KP-vergadering van gisteravond, opende ik met een stukje uit de Regel van Benedictus. Hiervoor maakte ik dankbaar gebruik van het boekje 'Benedictijnse Inspiratie voor elke dag' van Johanna Domek. Bij dag 279 schrijft zij het volgende:

Alle gasten die langskomen worden ontvangen als Christus zelf, want Hij zal zeggen: 'Ik was een vreemdeling en u hebt Mij ontvangen.'
(Mt. 25, 35)/(53,1)

Ben ik, wanneer er iemand komt, stil en open genoeg, zodat hij of zij kan aankomen... althans meestal?
Of voel ik de komst van een gast meer als een verstoring?
Of verwacht ik gasten en zie ik ze als een afleiding van mezelf?
Of zie ik in een gast iemand die weer iets van me wil?
Of zie ik een mens die mij iets kan geven en dat ook moet doen?
Benedictus zegt dat we in een gast Christus ontvangen
Voorafgaand aan alle activiteit, wordt er ontvankelijkheid van me gevraagd.”

Het klooster op Schiermonnikoog en het klooster van Westmalle vallen onder de cisterciënzer traditie. Dit is een kloosterorde, die in 1098 is opgericht door Robert van Molesme in de abdij van Cîteaux. Van deze plaatsnaam is de vervoeging 'cisterciënzer' gekomen. Deze nieuwe orde was een reactie op het feit dat de Regel van Benedictus steeds slechter werd nageleefd in de Franse benedictijnenkloosters, vooral in de Abdij van Cluny.
Onder het mom van een traditionele opening, kon ik gisteravond dus al iets laten merken van mijn eventuele toekomst als cisterciënzer monnik – in de traditie van Benedictus.

donderdag 16 maart 2017

Hiërarchie

Vandaag was ik op de Vrije Universiteit. Een symposium over kerkrecht-professor F.L. Rutgers. “Nooit meer eene nieuwe hiërarchie” was de titel van deze dag. Mede onder leiding van Rutgers, vertrok een grote groep bezwaarden in 1886 de Nederlandse Hervormde Kerk. Deze kerkscheuring heette De Doleantie – het driemanschap dat deze kerkelijke uittocht leidde, werd verder gevormd door Willem van den Bergh en Abraham Kuyper.
Die hiërarchie waar de titel naar verwijst, gaat over onder meer de kerkstructuur van de toenmalige hervormde kerk. Maar het gaat ook over de manier waarop de Rooms-Katholieke Kerk is georganiseerd. Met de paus als onfeilbare leider.
Het zou zomaar kunnen dat deze manier van organiseren, mijn kerkorganisatie wordt. Mits ik besluit definitief toe te treden in een klooster. Maar zover is het nog niet en ben ik gewoon onderdeel van het gereformeerde kerkmodel.

zondag 12 maart 2017

Anders leven

Monniken als Anselmus [van Canterbury] – eigenlijk hoort ook Herman de Lamme tot die kring – deden gewoon wat ze dachten te moeten doen in hun leven dat in het teken stond van 'de zoektocht naar God' (RB 58,7). De horizon najagen zonder de pretentie hem te kunnen vangen en daarbij je been te breken. […]
Elke hedendaagse theoloog en iedere zoeker zou mijns inziens minstens even het monastieke terrein moeten betreden hebben, hetzij door een bezoek aan een klooster, hetzij door het verhaal van Herman de Lamme of een soortgelijk verhaal te lezen. […] De toegangswegen zijn in ieder geval onbegrensd voor wie mensen wil ontmoeten die bij het denken een bevrijdend offer hebben gebracht. Vrije denkers die bereid zijn de zelfontplooiingsdrang in toom te houden en daardoor het zelf in een breder perspectief te ontplooien.

Uit: Thomas Quartier – Anders leven, Hedendaagse monastieke spiritualiteit, Uitgeverij Berne Media, tweede druk 2015

zaterdag 11 maart 2017

André Baillon

In het kader van 'grondonderzoek', heb ik wat speurwerk gedaan naar Westmalle. Gelukkig biedt Wikipedia enige aanwijzingen voor bekende plekken en inwoners – althans, voor wie in het Vlaamse dorpje bij Antwerpen bekend is. Ik ken dit dorpje enkel nog van de abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart. Het kasteel en Scherpenbergmolen waren mij volledig onbekend.
Evenals trouwens de bekende inwoner André Baillon. Hij woonde enige tijd in de buurt van het trappistenklooster, wat als basis diende voor zijn roman En sabots (Op Klompen) uit 1922. De Vlaamse, maar in het Frans schrijvende, Antwerpse schrijver had een bewogen leven, zo lees ik op internet. Geboren in 1875 als zoon van een Franse vader en een Antwerpse moeder. Verbraste zijn efdeel samen met een jonge minnares, trouwt met een voormalige prostituee, begint een kippenkwekerij bij Westmalle (wat jammerlijk mislukt), heeft redelijk succes als nachtredacteur en “literaire gigolo”, maar eindigt in een psychiatrische instelling te Saint-Germain-en-Laye nabij Parijs. Daar maakte hij in 1932 zelf een einde aan zijn leven.
Ik ken dit verhaal niet. En wat ik hier zo noteer, is ook maar van wat ik heb horen zeggen. Desalniettemin is het een goede aanleiding om Op Klompen op mijn literatuurlijst te zetten. Evenals De gigolo van Irma Ideaal: André Baillon, de biografie die Frans Denissen over Baillon in 1999 liet verschijnen.

woensdag 8 maart 2017

Biddag 2017

Vandaag is het Biddag, de protestantse dag in het voorjaar waarbij God wordt gebeden om 'gewas en arbeid'. Het gaat dan om veel meer dan om een baantje en brood op de plank. En als het dan om veel meer gaat dan gewas en arbeid, dan gaat het ook om invulling. Levensinvulling.
En wanneer het gaat om levensinvulling, valt daar ook de zoektocht van mijn blog onder. Het is een kwestie van mijn leven aan de Heer voorleggen. En luisteren, want het thema in de digitale 40-dagenretraite is “Spreek Heer, ik luister!
Nu maar goed luisteren.

zondag 5 maart 2017

Woestijn

Broeder Guerric nodigde mij uit om twee weken in Westmalle langs te komen. Het is een kwestie van agenda trekken om dit daadwerkelijk te plannen. Is het inmiddels zo erg met mij gegaan, dat ik voor zo'n ervaring niet zomaar twee weken vrij kan nemen? Enfin, het zal nog wel even duren voordat ik daadwerkelijk de bus naar de abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart van Westmalle neem. Eerst mijn aflopende contract bij Nuon afmaken. En dat zijn nog twaalf kalenderweken.
Dan neem ik twee weken vrij. Een soort vasten-periode, buiten de huidige veertig dagen om. Tenminste, als ik de uitnodiging van de Antwerpse novicenmeester mag geloven – en waarom zou ik dat niet doen? Hij adviseert om zo min mogelijk moderne media mee te nemen, enkel een telefoon, die als wekker kan dienen en voor een enkel belletje naar het thuisfront. Het is namelijk zoals hij in een mail mij schreef: Het is best spannend om even die vanzelfsprekende verbindingen op te zeggen, maar je krijgt er een bijzondere ervaring voor in de plaats: die van Gods nabijheid. Want in de woestijn vind je de God van het verbond, dat is een verticale verbinding die oneindig meer betekent dan alle horizontale relaties bij elkaar.
Spannend is het zeker, maar Broeder Guerric is een ervaringsdeskundige. Hij kan het weten wat zo'n bestaan je oplevert. Zover ben ik nu nog niet. Het zal nog wel even duren voordat ik een vergelijkbare ervaring heb opgedaan in het Vlaanderenland. Maar gelukkig, ik doe zo'n ervaring niet in mijn eentje. Je wordt in een klooster weliswaar op jezelf teruggeworpen.
Maar hè, je bent in een klooster. Je wordt teruggeworpen op jezelf én op God.

donderdag 2 maart 2017

Westmalle

Sinds ik contact heb gehad met broeder Guerric van het klooster Abdij Onze-Lieve-Vrouw Van Het Heilig Hart, is Westmalle niet veel meer uit mijn gedachten geweest. Westmalle, waar ligt dat eigenlijk? En hoe kom je daar? Moet je daarvoor met de auto? Of is het ook met het openbaar vervoer te doen?
Westmalle is een dorp in de Belgische provincie Antwerpen en een deelgemeente van de gemeente Malle. Aan de Antwerpsesteenweg is het klooster van deze Vlaamse trappisten gelegen. Het is met de trein en bus prima te doen, hoewel het wel zaak is om een boek voor onderweg mee te nemen. Je doet van deur tot deur er toch gemakkelijk vijf uur over.
Uiteraard kun je ook met de auto. Dan doe je er, mits je geen files of andere tegenslag hebt, zo'n 2,5 uur over. Van deur tot deur. Ook dat is goed te doen. Niet eens zo gek ver weg, dat Antwerpse dorpje met de katholieke bierbrouwers.
In mijn oriëntatie op het eventuele kloosterleven, is dit uitzoeken van deze praktische zaken ook goed om te doen.


woensdag 1 maart 2017

Aswoensdag

Aswoensdag valt veertig dagen voor Pasen. Veertig wordt in de Bijbel vooral geassocieerd met de periode dat Israël door de woestijn zwierf. Die duurde namelijk zo'n veertig jaar. Daarna kon het volk pas het Beloofde Land intrekken. Ook heeft Jezus veertig dagen in de woestijn gevast, waarmee hij dit beschadigde verleden symbolisch herstelde. In de Rooms-Katholeke Kerk neemt men de as van de verbrande palmtakken van het jaar ervoor en tekent hiermee een kruisje op het voorhoofd van iedereen. Het as symboliseert de vergankelijkheid van het aardse leven. De kruisvorm wijst tegelijk op redding.

(Uit: Meint R. van den Berg – Hij nam het kruis en ging..., uitgeverij Buijten & Schipperheijn Motief, 2011, bewerking door Reinier Sonneveld)

We hebben behoefte aan iets wat tastbaar, ervaarbaar, onderga-baar is. Stof zijt gij en tot stof zult gij weerkeren. Het is de as van de palmtakken.
Verwijzend naar de processie die Jezus van Nazareth de stad binnenhaalde als degene die hen wel even van de Romeinen verlossen zou. Dat deed hij niet, hij kwam ons van onszelf verlossen. En we verbranden de palmtakken en beseffen dat de verandering van de omstandigheden of van anderen niet de oplossing voor de wereld is, maar de verandering van onszelf.

(Rikko Voorberg, De Verbrande Hoop, op Lazarus Magazine, 1 maart 2017)